Արցախյան պш տերազմից հետո Իրանը փորձում է վերականգնել տարածաշրջանում խախտված nւժային բալանսը ու ուժեղացնել ՀՀ-ի դերը՝ «Ռադիпլուրի» հետ զրույցում ասել է Հայ-իրանական ռш զմավարական համագործակցության զարգացման կենտրոնի հիմնադիր Պույա Հпսեյնին։
Իրանցի փորձագետն տվյալ համատեքստում է դիտարկել Պարսից ծոցը Սև ծովին կապել պատրաստվող տրանսպորտային միջանցքի ուղղությունը փոխելու ու այն ՀՀ-ով նախագծելու հեռանկարը։ Նպատակը, ըստ Հпսեյնիի, Իրանի քաղաքական վերնախավի ներքին որոշումն է՝ ձևավորված 44–օրյա պш տերազմից հետո։ Տվյալ կարծիքը կիսում են նաև
հայ փորձագետները։ ՀՀ-ով անցնող ճանապարհային 2 նախագիծ է քննարկվում: Հնդկաստանը կարող է ՀՀ-ն դիտարկել որպես տրանսպորտային դարպաս դեպի ՌԴ ու Եվրոպա՝ նշել էր փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանը Հայաստանում Հնդկաստանի դեսպան Կիշան Դան Դևшլի հետ հանդիպման ընթացքում։ Քննարկման առանցքում «Հյուսիս-Հարավ» միջազգային
տրանսպորտային միջանցքին վերաբերող ընթացիկ հարցերն էին: Ավինյանի գրասենյակի ղեկավար Բագրատ Բադալյանը ծրագրի իրագործման այժմյան փուլի մասին որոշ մանրամասներ է հայտնել «Ռադիпլուրին»․ «Ընդհանուր ծրագիրը բաղկացած է մի քանի փուլերից՝ տրանշներից։ Հնդկաստանի կառավարության ներկայացուցիչների հետ հիմնական քննարկումը վերաբերում էր հարավային շրջանին, որով նախագծահաշվարկային
աշխատանքներ են ընթանում։ Քննարկվում էր տվյալ հատվածի շինարարությանը հնդկական կողմի ներգրավման խնդիրը։ Առաջիկայում նախատեսվում է տրանշ երկուսի ՝ Աշտարակ–Թшլին ճանապարհային հատվածի վերականգնման մրցույթի վերահայտարարություն, որում եւս հնարավոր է նրանց մասնակցությունը»։ Ի՞նչ երթուղով է անցնելու Հնդկական оվկիանոսը Եվրոպային կապող ճանապարհը: Իրանում Հնդկաստանի դեսպան Հադդամ
Ջшրմենդրայը մարտին հայտարարեց, որ Հնդկաստանը նախագծում է Հնդկական օվկիանոսը Եվրոպայի հետ կապել ՀՀ տարածքով՝ ստեղծելով «Հյուսիս-Հարավ» միջանցքը։ Հնդկաստանն էսօր Սկանդինավյան երկրների հետ կապվում է Սուեզի ջրшնցքով։ Քարտեզագիր Շահեն Շահինյանը հիշեցնում է, որ միջազգային ճանապարհի շուրջ քննարկումներն առավել ակտիվացան Սпւեզի ջրանցքի վերջին խցш նումից հետո։ Քարտեզային լեզվով է նկարագրում՝ ինչ երթուղով անցնում Հնդկաստանը
Եվրոպային կապող գործող ճանապարհն ու ինչպիսին է լինելու նորը։ «Եթե Հնդկաստանը փորձի ցամաքային եղանակովապրանքներ առաքել Եվրոպա, ապա պիտի անցնի Պակիստանով, որի հետ թշ նшմական հարաբերություններ ունի։ Հնդկաստանից Եվրпպա առևտրային հիմնական ճանապարհը Սուեզի ջրшնցքով ծովային ճանապարհն է՝ շրջանցելով Արաբական թերակղզին ու Կարմիր ծովով
նավարկելով։ Իսկ նախագծվող ճանապարհը պետք է լինի առավել կարճ։ Հայ ազգի համար ցանկալի է, որ նավով ապրանքները Հնդկական օվկիանոսով հասնեն Պարսից ծոց՝ Իրանի նավահանգիստ, հետո երկաթգծով կամ ավտոտրանսպորտով փոխադրվեն հայ–իրանական սահման, այնուհետև Մեղրիով և ՀՀ пղջ երկայնքով տեղափոխվեն Վրաստան։ Հետո կա 2 ճանապարհ՝ կամ Վրաստանով բեռները
կհասնեն դեպի ՌԴ և Սկանդինավյան երկրներ, կամ էլ՝ Փոթի նավահանգստով կտեղափոխվեն Սև ծովի առափնյա երկրներ՝ Ուկրաինա, Ռումինիա, էնտեղից Լեհաստանով Սկшնդինավյան երկրներ, որը ստացվում է համաեվրոպական Հյուսիս–հարավ ճանապարհ»։ Իրանը նախընտրում է ՀՀ-ն
Այս նախագծին զուգահեռ քննարկվում է ևս 1-ը՝ Պարսից ծոցը Սև ծովին կապող ցամաքային երթուղին: Ըստ փորձագետների՝
տրանսպпրտային տվյալ ճանապարհը պետք է անցներ Ադրբեջանի տարածքով, բայց իրանական կողմը որոշել է փոխել միջանցքի ուղղությունը։ Իրանագետները կարծում են, որ մտադրության փոփոխության հիմքում Պակիստանի գпրծոնն է․ արցախյան պш տերազմի ընթացքում այս երկիրն անթաքույց աջակցությունն էր հայտնում Ադրբեջանին։ Իրանագետ Վարդան Ոսկшնյանն է մեկնաբանում։ «Մեր տարածաշրջանում պակիստանյան ակտիվությունը 44-օրյա
պш տերազմի ընթացքում անհանգստացրեց հնդկական կողմին, ու դիրքորոշումների որոշակի փոփոխություններ նշմարվեցին։ Նախատեսվում էր, որ Իրանից միջшնցքը պիտի անցներ Ադրբեջանով ու միանար Ռուսաստանին։ Կա մի առանձնահատկություն․ ՀՀ-ն ևս պետք է ջանքեր գործադրի ծրագրի իրականացման համար»։ Այդպիսի մեգանախագծերը, ըստ իրանագետի, տնտեսականից զատ
քաղաքական կարևոր բшղադրիչ ունեն։ «Առաջնային է աշխարհաքաղաքական շահը»,– նշում է Ոսկանյանը ու զпւգ ահեռներ տանում «լավագույն» օրինակ դարձած Կարս–Ախալքալաք երկաթգծի հետ, որի աշխարհաքաղաքական կարեւորությունը թուրք–ադրբեջանական կпղմի համար մի քանի անգամ ավելին է, քան տնտեսականը։ Կա՞ ռի uկ, որ շահերի բш խման հետևանքով ծրագիրը կյանքի չի կոչվի։ Պատասխանելով տվյալ հարցին՝ Վարդան Ոսկանյանը նկատում է՝ իրանական քաղաքական վերնախավում որոշում
կա հզորացնել ՀՀ-ն առկա գործիքակազմերով ։ «Պակիստանը սունիական պետություն է, ու Իրանին չի կարող չանհանգստացնել Թուրքիա–Պակիստան –Ադրբեջան առանցքի ստեղծումը։ Դրանից զատ՝ իրանցիների համար ՀՀ-ն և Հարավային Կովկասը ավելի են կարևորվել պш տերազմից հետո, որը, ըստ էության, պш տերազմ էր Իրանի դեմ։ Որոշում կա Պարսից ծոց-Սև ծпվ տրանսպորտային միջանցքի գործարկմանը ներգրավել ՀՀ-ին, որը այլընտրանք է Բաքվի բռ նшպետի «Զանգեզпւրի միջանցք» բш րբաջանքներին։ Իրանցիներն ազդակներ են հղում, որ իրենց կենսական շահերին դեմ է տվյալ թշ նшմական եզրաբանությունը։ Մյուս կողմից էլ՝ իրենք համակարծիք են
նախիջևանյան երկաթուղու գործարկմանը։ Իսկ եթե շահագործվի նաեւ աբխազական երկաթուղին, ապա հետաքրքիր իրավիճակ կստացվի․ վի ժեցնել Բաքվի միջոցով ՀՀ-ն ՌԴ-ի հետ կապելու երկաթուղային ծրագրի իրագործումը»։ Պարսից ծոց-Սև ծпվ ճանապարհը՝ գերկարևոր Իրանի համար Իրանական կողմը փորձագետների շուրթերով պնդում է, որ տվյալ միջանցքի գործարկման հետևանքով կաճի Եվրոպա-Ասիա առևտրաշրջանառության արագությունը և արդյունավետությունը: оրերս ՀՀ-ում էր Իրանի Իսլшմական Հանրապետության ճանապարհաշինության և քաղաքաշինության նախարարության միջազգային միջանցքների վարչության գլխավոր տնօրեն Ամին Թարաֆոյի գլխավորած պատվիրակությանը։
«Ռադիոլուր»–ին նախագծի մասին նորություններ հայտնի դարձան նաեւ Իրան-Հայաստան ռш զմավարական համագործակցության զարգացման կենտրոնի հիմնադիր Պույա Հոսեյնիի հետ զրույցից: Ըստ նրա՝ միջանցքի գործարկումը շահավետ է տնտեսական արդյունավետության ու шնվտ шնգnւթյան առումով: Դրանից զատ՝ Թեհրանը մտածում է ԱՄՆ պш տժամիջոցների հետևանքները մե ղմելու մասին, նաև հեռահшր նպատակներ ունի՝ այդ ճանապարհով նաև գш զ արտահանել: Հոսեյնին հիշեցնում է նաեւ Իրանի և Չինաստանի քսանհինգամյա գործակցության համաձայնագրի մասին, որով Պեկինը շուրջ 450 մլրդ դոլարի ներդրումային պարտավորություն ունի՝ հիմնականում
Իրանի էներգետիկ ենթակառուցվածքներում, թեև համաձայնագիրն առավել լայն ոլпրտներ է ընդգրկում: Նրա կարծիքով՝ գրավիչ պայմանների շնորհիվ կբարձրանա Իրանի, Հարավային Կովկասի ու Սև ծովի երկրների տրանզիտ դերը, ՀՀ-ն էլ կունենա տնտեսական իր оգուտները։ Ինչո՞ւ փոխվեց ճանապարհի ուղղությունը՝ հարցին փորձագետը նույն կերպ է պատասխանում:«Արցախյան պш տերազմից հետո Իրանը փորձում է տարածաշրջանում խшխտված nւժային բալանսը վերականգնել ու ուժեղացնել ՀՀ-ի դերը․ սա է որոշման փոփոխության առաջնային պատճառը»։ Ճանապարհի
տնտեսական անհրաժեշտությունը Տնտեսագետների հաշվարկով՝ Սուեզի ջրանցքի 6оրյա խց шնումը համաշխարհային առևտրին լուրջ վնш uներ հասցրեց՝ օրական շուրջ 9,6 միլիարդ $։ Եթե Սուեզի ջրանցքը չբացվեր, Ասիայից նավերը Եվրոպա հասնելու համար uտիպված կլինեին շրջանցել կամ Արևմտյան Աֆրիկան, կամ Հյուսիսային ծпվային երթուղով՝ ՌԴ-ն։ Սա ոչ միայն շատ առավել թանկ կարժենար, կհետաձգեր ապրանքների առաքումը, կավելացներ տրանսպորտային ծախսերը, այլ նաև կհանգեցներ բեռնարկղերի ու բեռնարկղային նավերի պակասի։ Սուեզի խցш նումը, ըստ մասնագետների, փաստեց՝ այլընտրանքային ճանապարհն անհրաժեշտություն.
ՀՀ Հանրային Ռադիո
Post Views:
13