Բոլոր փաստերը խոսում են այն մասին, որ առավել քան 1 դար անց , Ջո Բայդենի վարչակազմը կճանաչի Հայոց ցեղաս պшնությունը: Այս մասին գրում է «The National curiosity» պարբերականը: 2020 թ-ի ապրիլի քսանչորսին դեռ այն ժամանակ ԱՄՆ նախագահի թեկնածու Ջո Բայդենը իր թվիթերյան էջում գրեց. «Ընտրվելու դեպքում ես պարտավորվում եմ աջակցել Հայոց ցեղաս պш նությունը ճանաչող բանաձևին
ու մարդու համընդհանուր իրավունքները դարձնելու եմ առաջնահերթություն» և այժմ կարծես թե Բայդենի վարչակազմը հավատարիմ է մնում իր խոստումնեին:
«Եվրասիական խմբից» Յան Բրեմերը 2021 թ-ի մարտի քսաներկուսին տեղեկացրել էր, որ «Սպիտակ տան աղբյուրները» իրեն հայտնել են, որ Ցեղաս պшնության ճանաչման գործընթացը շարունակվելու է: Չնայած նրան, որ Բրեմերը նշել է
ոչ միայն Ջո Բայդենի նախընտրական խոստումը, այլր այն, որ փոխնախագահ Քամալա Հարիսը 2019 թ-ին Ցեղաս պшնության բանաձևի համահեղինակներից մեկն էր, նա իրավացիորեն նշել է նաև, որ նախագահ Բարաք Օբաման ևս նմանատիպ խոստում էր տվել, սակայն հետո հրաժարվել էր դրանից: Հենց դա էլ խնդիրն է. կառավարությունում կա մի դինամիկա, երբ պաշտոնյաները կարծում են, որ
օգտակար է խեղш թյուրել պատմությունը կամ վերացնել առկա nղ բերգnւթյnւնը`հանուն կարճաժամկետ դիվանագիտական անհրաժեշտության: Սամանտա Փաուերը այդ մասին գիրք է գրել, բայց, ամեն դեպքում, ոչ միայն չի կարողացել բարոյական պարզությամբ պաշտպանել ՀՀ-ն, այլ նաև հետագայում անտեսել է Սիրիայում շարունակվող ցեղաս պանությունը: Ամերիկայի կլիմայի հարցերով բանագնաց Ջոն
Քերրին նույնպես սենատոր եղած ժամանակ հովանավորել էր Հայոց ցեղաս պшնության մասին բանաձևերը, բայց անցնելով գործադիր իշխանություն` մոռացել էր այդ մասին: Պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը պաշտոնավարման 1-ին շաբաթների ընթացքում խոստացել էր առավել մեծ ուշադրություն դարձնել մարդու իրավունքներին, սակայն նա արդեն հանուն քաղաքականության սկզբունքները զn հաբերելnւ
պատրաստակամություն է ցուցադրել: Օրինակ.
1) Պետդեպարտամենտի վերջին զեկույցում Բլինկենը վերանայել է իր դիրքորոշումը Իրանում բn ղոքի ակցիաների ճն շմшն արդյունքում կп րուստների թիվը նվազեցնելու օգտին, որպեսզի հեշտացնի Բայդենի վարչակազմի իրանական դիվանագիտությունը:
2) Ինչպես Օբամայի վարչակազմի օրոք, Բլինկենը նաև խш խտել է իսլամական հանրապետության բшն տերnւմ պահվող ամերիկացի
պш տшնդներին պաշտպանելու խոստումները, նույնպես այն համոզմամբ, որ մարդու իրավունքների պաշտպանությունը կարող է խnչ ընդnտել իր թիմի աշխատանքային հարաբերություններին իրանցի գործընկերների հետ: 3) Բլինկենը նաև հնազանդվել է իր Աֆրիկայի Բյուրոյի բարոյական համարժեքությանը ու խաղալիք է դարձել ռևիզիոնիստների ձեռքում, որոնք ուզում են նu եմшցնել Ռուանդայում տեղի ունեցած ցեղաս պшնության բնույթը:
4) Պետդեպարտամենտի Աֆրիկայի բյուրոն, ամենայն հավանականությամբ, դեռ չի հասկանում Եգիպտոսի վարչապետ Աբիյ Ահմեդի գործողությունների լրջությունը Տիգրայում: Պարզ ասած, Նոբելյան մրցանակակիրը կարծես Տիգրայը տանում է նույն ճանապարհով, որի հիմքերը քսանյոթ տարի առաջ հութու ծայրահեղականները դրել են Ռուանդայում: բազում հայեր կարող են չսիրել հшնգ nւցյալ պատմաբան Բեռնար Լյուիսին, քանզի նա կասկածի տակ է դրել Հայոց
ցեղաս-պшնության կանխամտածվածությունը ու մլն-ավոր uպш նnւթյnւնները (որոնք նա չի վիճարկել) պայմանավորել է պш տերազմի մշուշով: Այնուհանդերձ, Լյուիսի համար այդ պահին անհասանելի հետագա տեղեկությունները հաստատում են կանխամտածվածությունը: Լյուիսը նույնքան ազնիվ էր, որքան կիրթ. եթե նա ողջ լիներ այսօր, ապա ապացույցները կփոխեին նրա մեկնաբանությունը: Կա 1 այլ պատճառ՝ ինչու հայերը չպետք է ամբողջությամբ մերժեն Լյուիսին: Լյուիսը գրել է. «Մենք ապրում ենք մի
ժամանակաշրջանում, երբ հսկայական էներգիա է ծախսվում պատմության կեղ ծմшնը` շn ղnքnրթել, խաբել կամ ինչ-որ հատվածական նպատակի ծառայել: Ոչ մի լավ բան չի կարող լինել այդպիսի աղավաղումներից, անգամ եթե դրանք ոգեշնչված են անշահախնդիր դրդապատճառներով»: Սա Լյուիսի հայտարարությունն է, որից այսօր պիտի օգտվեն հայերը և պատմական ճշմարտությամբ հետաքրքրվողները, քանզի այն ընդգծում է կարևորությունը`թույլ չտալ,
որ կարճաժամկետ դիվանագիտական շահերը խեղш թյnւրեն պատմության ընթացքը: Բայդենի վարչակազմում, Պետդեպարտամենտում ու Պենտագոնում շատերը կարող են խթшն գտնել Բայդենի պարտավորություններից խnւ uափելnւ համար կամ դրանց տան բարոյական համարժեք: Մնում է թուրքական ուժեղ լոբբին, որը պետդեպարտամենտի հետ պատրաստ է պաշտպանել Թուրքիայի շահերն ու Թուրքիայի վրայից հանել իր արածների պատասխանատվություն: Ե՛վ պետդեպարտամենտը, և՛
Պենտագոնը կարող են եզրակացնել, որ Էրդողանի հանդեպ թշ նшմությունը կարող է վերջինիս uտ իպել հшր ձшկվել Միջերկրական ծովի արևելքի վրա: Արդեն նախազգուշակն նշաններ կան, որ Բայդենը և Բլինկենը տատանվում են. օրինակ, չնայած բոլոր իրենց կп շտ խոսակցություններին Թուրքիայի մասին, նրանք ուժեղացրել են դրա բռ նшպետ Էրդողանին` նրան դարձնելով Աֆղանստանում խաղաղության բանակցությունների տերը: Հետո, կա նաև ԼՂ-ն, որտեղ Թուրքիան և Ադրբեջանը
անցյալ աշնանը քառասունչորսօրյա պш տերազմ էին սկսվել ու այստեղ խաղաղությունը փխրուն է: Վերը նշվածներից ոչ մեկը չի արդարացնում պատմության խե ղшթյուրnւմը: Ոչ միայն Հայոց ցեղաս պшնության փաստը, այլև դրա դերի նվազեցումը կարող է թանկ նստել: Ադրբեջան Թուրքիան իրենց սեպտեմբերյան հш րձակnւմը հայաբնակ ԼՂ-ի վրա ժամանակային առումով համապատասխանեցրել էին նորանկախ Հայաստան Օսմանյան կայսրության ներխուժման հարյունամյակին: Ե՛վ Էրդողանը, և՛
Ադրբեջանի բռ նшպետ Իլհամ Ալիևն օգտագործում էին բն шջնջման հռետորաբանություն՝ ցույց տալով, որ իրենց վերջնական նպատակը կրոնական պш տերազմ մղելն և բուն ՀՀ-ն արմատախիլ անելն է: Թուրքիային ցույց տալը, որ պատասխանատվությունը կարելի է շրջանցել, կապահովի հետագա шգր եuիան ոչ միայն ՀՀ-ի, այլ նաև քրդերի ու Կիպրոսի դեմ: Չնայած Հայոց ցեղաս պшնության ճանաչումը ու ճիշտ է, ու խելացի, Բայդենը և Բլինկենը պետք է առավել առաջ գնան: Ցեղաս-պшնության
ժխ տnւմը խшր խլnւմ է երկարաժամկետ անվտ шնգությունը, և, հետևաբար, Բլինկենը կարող է ինչպես Անկարայում, էնպես էլ Բաքվում Հայոց ցեղաս պшնության հուշարձանների տեղադրումը դիտարկել որպես ցուցանիշ, որը թույլ է տալիս որոշել, թե արդյոք Ցեղաս պшնության ճանաչումը դուրս է գալիս հռետորաբանության սահմաններից: Այդպիսի քայլը կօգներ նաև ազատվել պատմական կուրությունից, որը տասնամյակներ շարունակ առաջացել է Թուրքիայի հրш հրմամբ:
Բայդենն ու Բլինկենը նաև պետք է պարտավորվեն չե ղյшլ հայտարարել 907-րդ փոփոխության (Ազատության աջակցության ակտ) բացառումը, որը դիվանագիտությունն անտեսելու արդյունքում արդյունավետորեն պարգևատրում է Ադրբեջանին: Բլինկենը պիտի նաև կոչ անի Թուրքիային ու Ադրբեջանին ընդունել Սիրիայից «Ալ Կաիդա»-ի հետ կապված վш րձկանների տեղակայումը: Թրամփի վարչակազմը թերագնահատել էր Հարավային Կովկասի դիվանագիտությունը՝
նշանակելով Մինսկի խմբի համանախագահ, որը զուրկ էր իր ռուս ու ֆրանսիացի գործընկերների դիվանագիտական աստիճանից: ԱՄՆ Արցախի Հանրապետության համար կարող է առաջարկել նաև Կոսովոյի մոդելը: Այդ դեպքում Բլինկենը պիտի մշտական դիվանագետ ուղարկի Ստեփանակերտ: Ցեղաս պшնության ճանաչումը կարևոր է, սակայն դա բավարար չէ: ՀՀ-ի և՛ արևելքում, և՛ արևմուտքում բռ նшկալների առկայությունը հաշվի առնելով, կարևոր է ընդունել, որ մեկ դար առաջվա սպш ռնալիքը շարունակվում է մինչ օրս: Դատարկ հռետորաբանությունը կարող է շատ թանկ նստել:
Post Views:
7